Peýnir — kalsiý ammary
11:03 20.04.2022
Ynsan saglygy üçin peýdaly hem ýokumly iýmitleriň biri-de peýnirdir. Bu iýmit nerw ulgamyny sazlamakda, dişleriň çüýremeginiň öňüni almakda, bedeniň kalsiý zerurlygyny kanagatlandyrmakda, süňkleri berkitmekde, süýji, ýürek keselleriniň döremek howpunyň öňüni almakda we gan basyşyny peseltmekde örän ähmiýetlidir.
Peýnir gadymy iýmit önümleriniň biri hasaplanýar. Alymlaryň aýtmagyna görä, adamlar. Arheologik ylmy-barlag işleri adamlaryň peýnir taýýarlamagy hat-ýazuw döremezinden hem öň öwrenendiklerini ýüze çykardy. Immun ulgamy üçin beloklar wajyp orny eýeleýär. Peýnir bolsa beloklara baý önüm hasaplanýar. Şeýle-de bu önümde A, D, E, B1, B2, B5, B12, PP, C witaminleri bar. Düzüminde kalsiýniň köp bolmagy peýniriň esasy aýratynlyklaryndan biridir. Belli bolşy ýaly, önümiň 100 gramynda beden üçin gerekli bolan kalsiýniň bir günlik möçberi saklanýar. Kalsiý bedeniň umumy gurluşyna, saçlaryň, dyrnaklaryň, süňkleriň berkligine, gözelligine oňaýly täsir edýär.
Maksat KAKAGELDIÝEW,
Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň talyby.
Gülli kelemiň peýdasy
Gülli kelemiň (brokkoli kelemi) watany gündogar Ortaýer deňzi sebiti hasaplanýar. Ol 2 ýyllyk ösümlik bolup, ýabany kelemden gelip çykýar. Häzirki wagtda hytaý, hindi, italýan, türk, fransuz, ispan we dünýäniň başga-da ýurtlarynyň aşhanalarynda giňden ulanylýar.
Çaganyň aň-akyl ösüşi üçin peýdaly önümler
Çaganyň aň-akyl taýdan kadaly ösmegi okuw-terbiýeçilik işinde esasy wezipe bolup durýar. Her bir ýaşda iýmitlenmegiň belli bir kadasy bolşy ýaly, çagalyk döwründe hem bu şeýledir.
Beýiniň peýdasy
Beýi peýdaly häsiýeti ýokary bolan miweleriň hataryna degişlidir. Biziň Türkmenistan ýurdumyzda hem beýi urugyndan adaty beýi görnüşi ösdürilip ýetişdirilýär. Aslynda, beýiniň gelip çykan ýerleri Kawkaz we Ortaýer deňiz kenarýakalary hasaplanýar. Beýi agaç görnüşli we gyrymsy bag bolup, boýy 8 metre çenli ýetýär.
Nohudyň peýdasy
Nohut — iň gadymy ösümlikleriň biri. Onuň watany günorta-günbatar Aziýa we ýakyn Gündogar hasaplanýar. Ösümlik bu ýerlerde miladydan öňki 7-nji müňýyllykda ösdürilip ýetişdirilipdir. Dünýäde nohudyň 70-e golaý görnüşi belli bolup, olardan diňe iki görnüşi giňden ulanylýar. Ol gök çig görnüşinde we gabykly bişen görnüşinde ulanylýar. Ösümlik beloklaryň ajaýyp çeşmesidir. Onuň 100 gramynda takmynan 25 gram belok bar. Şonuň üçin nohut sagdyn iýmitlenişiň aýrylmaz bölegi hasaplanýar.
Greýpfrut — peýdaly miwe
Greýpfrut tropiki miwelere degişli bolup, onuň watany Barbados adasy hasaplanýar. Ol elmydama ýaşyl öwüsýän agaçda ýetişip, sowuk howany halamaýar. Miwe ýolunmanka daşky görnüşi boýunça üzüme çalym edýär.
