Ozokeritiň Türkmenistandaky ýataklary GDA ýurtlarynyň ähli gorlarynyň 40 göteriminden gowragyny tutýar
Ozokeritiň dünýä ýüzünde azsanly senagat ähmiýetli ýataklary bellidir. Bu magdanyň Türkmenistandaky senagat taýdan ähmiýetli ýataklary Çeleken ýarymadasynda jemlenendir. Ozokeritiň Türkmenistandaky esasy çeşmeleri ýurdumyzyň günorta-günbatar böleginde ýerleşýär. Ol ýerde birnäçe, ýagny Dagajyk, Gorab, Aýmen-Meşed, Miut, Sürenje, Aligul ýaly ýataklary bar. Bar bolan maglumatlara görä, ol ýataklar GDA ýurtlarynyň ähli gorlarynyň 40 göteriminden gowragyny tutýar. Dag jynslarynyň ozokeritli damarlary Nebitdagda, Boýadagda we Goturdepede bar.
Gatlaklarda ýatyşynyň häsiýeti boýunça gatlak görnüşli we damar görnüşli ozokerit ýataklaryna bölünýär. Ýataklaryň birinji görnüşinde çägedaşly gatlaklar çäge däneleriniň daşyny örtýän (gurşaýan) we az-kem däneleriň arasyndaky boşluklary doldurýan ozokerit bilen doýgun halda bolýar. Senagat ähmiýetli gatlaklardaky ozokeritiň mukdary 2-4 göterime, kämahal 16 göterime çenli ýetýär. Ýatagyň emele gelmeginiň barşynda gatlaklaryň ozokerit bilen doýgunlygyna kollektor häsiýetli gatlaklaryň litologiýasy we suw bilen doýgunlygy meýdanyň tektonikasy, gatlaklardaky suwlaryň kadasy täsir edýär.
Atmosfera agentleriniň täsiri astynda ozokerit magdany özünden ýeňil fraksiýalary çykarýar, suw bilen gaýnadyp almaga boýun bolmaýan has gury hala gelýär, harsan diýip atlandyrylýan şeýle magdanlar giň meýdany tutýar we ozokeritiň uly gorlaryny özünde jemleýär.
Gunça ANNAÝEWA,
Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň mugallymy.
Aşgabat — Türkmenistanyň Prezidentiniň şähergurluşyk syýasatynyň beýany
Aşgabady ösdürmek we abadanlaşdyrmak meselesi Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedowyň hemişe üns merkezinde durýar, döwlet Baştutanymyz halkymyz baradaky aladany amala aşyrýan syýasatynyň esasy ugry hökmünde kesgitledi.
Ekologiýa abadançylygy — döwrüň baş talaby
Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe daşky gurşawy gorap saklamak, ekologiýa taýdan arassa şertleri üpjün etmek, zyýanly zyňyndylaryň möçberini azaltmak, ozon gatlagyny gorap saklamak, tebigy baýlyklardan rejeli peýdalanmak boýunça alnyp barylýan işler giň gerime eýe bolýar.
Ekologiýa abadançylygyna, «ýaşyl» ykdysadyýete möhüm ähmiýet berilýär
Dünýäde ilatyň sanynyň artmagynyň, önümçilikleriň depgininiň ýokarlanmagynyň netijesinde ykdysadyýetiň ösmegi dowam edýär.
Ýagty geljegiň energiýa çeşmesi
Häzirki zaman ylmynyň we tehnologiýanyň çalt ösýän döwründe adamzadyň öňünde ekologiýa bilen baglanyşykly möhüm meseleler ýüze çykýar. Howanyň ýylylygy, hapalanmagy, tebigy serişdeleriň çäkliligi ýaly meseleler dünýä jemgyýetçiligini täze energiýa çeşmelerini gözlemäge mejbur edýär.
Innowasiýa arkaly durnukly geljege barýan ýol
«Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri» ylmy-önümçilik merkezinde «Gün, ýel gorlarynyň potensialyny kesgitlemek boýunça bitewi maglumatlar» merkezi döredilip, onuň esasynda «Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleriniň internet portaly» işlenip taýýarlanyldy we häzirki wagtda onuň maglumatlar gory baýlaşdyrylýar.
