Nar — peýdaly iýmit
12:59 10.03.2022
Nar gadymy ösümlikleriň biridir. Onuň peýdasy hakynda Gippokrat, Lukman Hekim giňişleýin ýazypdyr.
Nar askorbin turşusyna we B witaminler toplumyna baýdyr. Onuň düzümindäki natriý böwregiň işini kadalaşdyrýar we aşgazan suwuklygynyň bölünip çykmagyna kömek edýär. Häzirki zaman lukmançylygy naryň umumy gurplandyryjy, içgeçmäni, gany durzujy, ýarany bitiriji, mugthorlary öldüriji we gyzgyn aýryjy täsiriniň bardygyny tassyklaýar. Naryň gabygy içgeçmäni duruzmak üçin, bagyr, böwrek, içege kesellerinde ulanylýar.
Nar witaminlere we ýokumly maddalara baýdyr. Geçirilen gözlegler naryň gan basyşyny peseltmekde we gandaky şeker derejesini azaltmakda peýdalydygy ýüze çykaryldy. Ter nar süýümiň çeşmesidir, ol horlanmagy, holesterini peseltmegi we iç gatamagy ýeňilleşdirýär. Nar gan basyşyny sazlaýar, damarlaryň daralmagynyň öňüni alýar, ýatkeşligi gowulandyrýar, ünslüligi we beýniniň işjeňligini artdyrýar, ýürek-damar ulgamynyň işini sazlaýar, damarlaryň diwarlaryny berkidýär. Naryň şiresi işdäni açyp, onuň düzüminde iýmit siňdiriş ulgamyna peýdaly turşulyklar bar. Iýmit siňdiriş ulgamynda näsazlyk bolan adamlar nar iýmezden öň lukman bilen maslahatlaşmalydyr.
Ýakupberdi HAKDURDYÝEW,
Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň talyby.
Gülli kelemiň peýdasy
Gülli kelemiň (brokkoli kelemi) watany gündogar Ortaýer deňzi sebiti hasaplanýar. Ol 2 ýyllyk ösümlik bolup, ýabany kelemden gelip çykýar. Häzirki wagtda hytaý, hindi, italýan, türk, fransuz, ispan we dünýäniň başga-da ýurtlarynyň aşhanalarynda giňden ulanylýar.
Çaganyň aň-akyl ösüşi üçin peýdaly önümler
Çaganyň aň-akyl taýdan kadaly ösmegi okuw-terbiýeçilik işinde esasy wezipe bolup durýar. Her bir ýaşda iýmitlenmegiň belli bir kadasy bolşy ýaly, çagalyk döwründe hem bu şeýledir.
Beýiniň peýdasy
Beýi peýdaly häsiýeti ýokary bolan miweleriň hataryna degişlidir. Biziň Türkmenistan ýurdumyzda hem beýi urugyndan adaty beýi görnüşi ösdürilip ýetişdirilýär. Aslynda, beýiniň gelip çykan ýerleri Kawkaz we Ortaýer deňiz kenarýakalary hasaplanýar. Beýi agaç görnüşli we gyrymsy bag bolup, boýy 8 metre çenli ýetýär.
Nohudyň peýdasy
Nohut — iň gadymy ösümlikleriň biri. Onuň watany günorta-günbatar Aziýa we ýakyn Gündogar hasaplanýar. Ösümlik bu ýerlerde miladydan öňki 7-nji müňýyllykda ösdürilip ýetişdirilipdir. Dünýäde nohudyň 70-e golaý görnüşi belli bolup, olardan diňe iki görnüşi giňden ulanylýar. Ol gök çig görnüşinde we gabykly bişen görnüşinde ulanylýar. Ösümlik beloklaryň ajaýyp çeşmesidir. Onuň 100 gramynda takmynan 25 gram belok bar. Şonuň üçin nohut sagdyn iýmitlenişiň aýrylmaz bölegi hasaplanýar.
Greýpfrut — peýdaly miwe
Greýpfrut tropiki miwelere degişli bolup, onuň watany Barbados adasy hasaplanýar. Ol elmydama ýaşyl öwüsýän agaçda ýetişip, sowuk howany halamaýar. Miwe ýolunmanka daşky görnüşi boýunça üzüme çalym edýär.
