SÜÝTLI ŞOKOLAD BARADA GYZYKLY MAGLUMATLAR
10:21 15.03.2023
Adaty şokolad bilen süýdiň goýalmasy garyp süýtli şokolad ýüze çykarylypdyr. Onuň awtorlarynyň biri hem Genri Nestle bolupdyr.
Adatça çagalar köp mukdarda şokolad iýseler ýüzüne dürtükleriň çykýandygyny aýdýarlar. Emma ylym şokolad bilen dürtügiň arasyndaky arabaglanyşygy tapmady.
Italýan alymlary geçiren barlaglarynda, wagtly-wagtynda şokolad iýýän adamlar, gartaňlyk wagtynda akyl näsazlyklaryndan ejir çekmeýändigini subut etdiler.
Ilkinji gezek şokolad Ýewropada XVI asyrda , haçan-da Hristofor Kolumb özüniň meşhur syýahatyndan gaýdyp gelende, ýany bilen kakao noýbasyny getirende ýüze çykýar.
ABŞ-da süýtli şokolady öndürmek üçin her gün 1500 tonna süýt harçlanýar.
Teoriýa boýunça saklamak şertleri doly ýerine ýetirilende şokolady ömürlik saklap bolýar, emma tejribede bu mümkin däl sebäbi ykdysady tarapdan girdejisiz hasaplanylýar.
Meksikalylaryň halk lukmançylygynda şokolad derman serişdesi hökmünde peýdalynylýar.
Şokoladda köp mukdarda uglewodlar we beloklar saklanýar, şonuň üçin hem türgenler ysgyndan gaçyrýan türgenleşiklerinden soň wagtal-wagtal şokolad iýýärler.
Dünýäde iň köp iýilýän şokolad Şwesiýa degişlidir.Ortaça ýylda her şwesiýaly adam 11 kilograma golaý şokolad iýýär.
Kakao noýbanyň watany Orta we Günorta Amerika. Emma häzirki wagtda onuň 70%-e golaýy Afrikada ösdürilýär.
Hakyky şokolad wagtal- wagtal iýilende gan aýlanyş damarlary arassalamaga ýardam edýär.
Ilkinji gezek gaty şokolad XIX asyrda alynýar, ondan öň ol diňe suwuk görnüşinde ulanylypdyr.
Kakao agaçlary 2 asyra çenli ýaşamaga ukyplydyr, emma diňe 20-25 ýyl hasyl berýär.
11-nji iýulda Bütindünýä şokolad güni bellenilýär.
Babamyrat Nurjykow,
Türkmen oba hojalyk institutynyň 5-nji ýyl talyby.
Gülli kelemiň peýdasy
Gülli kelemiň (brokkoli kelemi) watany gündogar Ortaýer deňzi sebiti hasaplanýar. Ol 2 ýyllyk ösümlik bolup, ýabany kelemden gelip çykýar. Häzirki wagtda hytaý, hindi, italýan, türk, fransuz, ispan we dünýäniň başga-da ýurtlarynyň aşhanalarynda giňden ulanylýar.
Çaganyň aň-akyl ösüşi üçin peýdaly önümler
Çaganyň aň-akyl taýdan kadaly ösmegi okuw-terbiýeçilik işinde esasy wezipe bolup durýar. Her bir ýaşda iýmitlenmegiň belli bir kadasy bolşy ýaly, çagalyk döwründe hem bu şeýledir.
Beýiniň peýdasy
Beýi peýdaly häsiýeti ýokary bolan miweleriň hataryna degişlidir. Biziň Türkmenistan ýurdumyzda hem beýi urugyndan adaty beýi görnüşi ösdürilip ýetişdirilýär. Aslynda, beýiniň gelip çykan ýerleri Kawkaz we Ortaýer deňiz kenarýakalary hasaplanýar. Beýi agaç görnüşli we gyrymsy bag bolup, boýy 8 metre çenli ýetýär.
Nohudyň peýdasy
Nohut — iň gadymy ösümlikleriň biri. Onuň watany günorta-günbatar Aziýa we ýakyn Gündogar hasaplanýar. Ösümlik bu ýerlerde miladydan öňki 7-nji müňýyllykda ösdürilip ýetişdirilipdir. Dünýäde nohudyň 70-e golaý görnüşi belli bolup, olardan diňe iki görnüşi giňden ulanylýar. Ol gök çig görnüşinde we gabykly bişen görnüşinde ulanylýar. Ösümlik beloklaryň ajaýyp çeşmesidir. Onuň 100 gramynda takmynan 25 gram belok bar. Şonuň üçin nohut sagdyn iýmitlenişiň aýrylmaz bölegi hasaplanýar.
Greýpfrut — peýdaly miwe
Greýpfrut tropiki miwelere degişli bolup, onuň watany Barbados adasy hasaplanýar. Ol elmydama ýaşyl öwüsýän agaçda ýetişip, sowuk howany halamaýar. Miwe ýolunmanka daşky görnüşi boýunça üzüme çalym edýär.
