Süýdüň peýdasy
15:06 24.10.2023
Süýt gündelik iýmitiň möhüm bölegidir. Bu önüm bedeniň umumy saglygy, immuniteti üçin örän peýdalydyr. Adamzat gadymy döwürlerden bäri sygyr süýdünden we ondan taýýarlanýan önümlerden peýdalanýar. Dünýäde her ýyl 580 million litrden gowrak süýdiň sarp edilmegi onuň meşhurlygyndan habar berýär. Önümiň ulanylyş gerimi giň bolup, ol derman senagatynda, owadanlyk serişdelerinde, dürli süýjilikler taýýarlananda we başga-da ençeme ugurlarda peýdalanylýar.
Sygyr süýdünde beden üçin esasy aminokislotalary özünde jemleýän wajyp kazein belogy köp mukdarda saklanýar. Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň Azyk tehnologiýasy instituty tarapyndan «XX asyryň azyk tehnologiýasynyň iň uly üstünligi» diýip atlandyrylan süýdüň üznüksiz ultrapasterizasiýa prosesi hem-de saklanyş möhletini alty aýa çenli uzaltmaga mümkinçilik berýän aseptik gaplama ulgamlary işlenip düzüldi. Süýt pasterizasiýasyndan soň, ol düzümindäki kalsiý, kaliý, magniý elementlerini we witaminleri saklap galýar.
Süýt witaminleriň we minerallaryň çeşmesidir. Ol süňkleriň saglygynda, myşsalaryň çeýeliginde we nerw ulgamynyň işinde möhüm orny eýeleýär. Şonuň üçin adam perzendiniň we müňlerçe haýwanlaryň çagalarynyň doglandan soňra ilkinji iýmiti süýt bolup durýar. Süýtden beden üçin peýdaly we datly gatyk, gaýmak, peýnir, ýag, ýogurt, tworog ýaly önümler alynýar. Sygyr süýdiniň 250 gramynda 146 kaloriýa, 8 gr belok, 12,8 gr şeker we 8 gr ýaglar bar. Şeýle-de onuň düzüminde B12, D, A witaminleri, magniý, sink we tiamin köp mukdarda saklanýar. Lukmanlar iýmit siňdiriş ulgamynda näsazlyk bolan adamlara süýt içmegi maslahat berenoklar.
Süýtdäki laktoza we kalsiý bedendäki süňkleriň we dişleriň saglygyny goldaýar. Bu içgi agyr fiziki işler, sport bilen meşgullanýan adamlar üçin has-da peýdalydyr. Önümiň düzümindäki omega-3 beýniň işini gowulandyrýar, hereket-daýanç, pikirlenmek endiklerini ösdürýär.
Taýýarlan Suraý ANNATAGANOWA,
Döwletmämmet Azady adyndaky Türkmen milli dünýä dilleri institutynyň talyby.
Çaganyň aň-akyl ösüşi üçin peýdaly önümler
Çaganyň aň-akyl taýdan kadaly ösmegi okuw-terbiýeçilik işinde esasy wezipe bolup durýar. Her bir ýaşda iýmitlenmegiň belli bir kadasy bolşy ýaly, çagalyk döwründe hem bu şeýledir.
Beýiniň peýdasy
Beýi peýdaly häsiýeti ýokary bolan miweleriň hataryna degişlidir. Biziň Türkmenistan ýurdumyzda hem beýi urugyndan adaty beýi görnüşi ösdürilip ýetişdirilýär. Aslynda, beýiniň gelip çykan ýerleri Kawkaz we Ortaýer deňiz kenarýakalary hasaplanýar. Beýi agaç görnüşli we gyrymsy bag bolup, boýy 8 metre çenli ýetýär.
Nohudyň peýdasy
Nohut — iň gadymy ösümlikleriň biri. Onuň watany günorta-günbatar Aziýa we ýakyn Gündogar hasaplanýar. Ösümlik bu ýerlerde miladydan öňki 7-nji müňýyllykda ösdürilip ýetişdirilipdir. Dünýäde nohudyň 70-e golaý görnüşi belli bolup, olardan diňe iki görnüşi giňden ulanylýar. Ol gök çig görnüşinde we gabykly bişen görnüşinde ulanylýar. Ösümlik beloklaryň ajaýyp çeşmesidir. Onuň 100 gramynda takmynan 25 gram belok bar. Şonuň üçin nohut sagdyn iýmitlenişiň aýrylmaz bölegi hasaplanýar.
Greýpfrut — peýdaly miwe
Greýpfrut tropiki miwelere degişli bolup, onuň watany Barbados adasy hasaplanýar. Ol elmydama ýaşyl öwüsýän agaçda ýetişip, sowuk howany halamaýar. Miwe ýolunmanka daşky görnüşi boýunça üzüme çalym edýär.
Täze jaýyň gurluşygy — peýdaly maslahatlar
Täze jaýyň gurluşygy her bir adamyň durmuşynda jogapkärli we wajyp aladalaryň biri bolup durýar. Jaý gurluşygy köp wagt, zähmet we serişde talap edýär. Bu işde ýyllaryň dowamynda toplanan peýdaly maslahatlar oňat netijeleri berip bilýär.
